Suita symfoniczna, 1937/1986
Suita symfoniczna to jedno z najwybitniejszych dzieł Romana Palestra okresu neoklasycznego. Na autografie partytury kompozytor zapisał daty powstania kompozycji: czerwiec 1937 – marzec 1938. W utworze tym Palester wykorzystał w dużej mierze materiał tematyczny jednej ze swoich pierwszych kompozycji – powstałej w 1930 Muzyki symfonicznej.
Suita symfoniczna była często wykonywana przed wojną, m.in. przez Grzegorza Fitelberga. Po wojnie, mimo zaawansowanych prac, nie została wydana. W 1986 r. Palester dokonał rewizji dzieła, a w liście do Zofii Helman pisał: „Bóg mi świadkiem, że jest to jeden z najlepszych moich utworów”
O okolicznościach powstania swej Suity symfonicznej twórca pisał tak:
Kompozycja powstała z fragmentów muzyki baletowej, zaprojektowanej na zamówienie paryskiej trupy baletowej. Klasyczne tytuły poszczególnych części nie mają oczywiście nic wspólnego z ich czysto muzyczną zawartością, są jedynie aluzjami do pewnej formalnej tradycji.
A oto dokładny opis utwór według kompozytora:
Kompozycja zaczyna się od wolnego wstępu, w którym pojawia się główny temat. Temat ten pojawi się jeszcze we wstępie do czwartej części oraz na samym końcu Suity. Następująca po wstępie Sinfonia ma ożywiony charakter, typowy dla klasycznego otwarcia, i zbudowana jest w formie ABA z dużymi zmianami w repryzie. Druga część, Aria, ukazuje szeroko zakrojony temat, który zostaje potem wariacyjnie przetworzony. Trzecia część, Scherzo, zbudowana jest z licznych, krótkich motywów rytmicznych, a jego środkową część stanowi spokojne Trio. Trzyczęściowa forma tej części jest zakończona rozbudowaną kodą. Ostatnią część stanowią mała fuga obramowana pojawieniem się głównego tematu dzieła.
Utwór jest czteroczęściowy i bardzo efektowny. Odnajdujemy w nim wiele nawiązań do barokowych form, co jest już zaznaczone w tytułach części. Zwraca uwagę niezwykle barwna i efektowna instrumentacja, a także niezwykłe zróżnicowanie nastrojów. Główny temat pierwszej części stanowi lekko zmodyfikowany temat z Muzyki symfonicznej, podobnie jak pierwsza myśl Scherza nawiązuje do tematu drugiej części Muzyki symfonicznej. Natomiast temat pierwszej fugi wyraźnie nawiązuje do tematu Allegra z ostatniej sonaty fortepianowej Ludviga van Beethovena (op. 111).