Omówienia utworów

2 Etiudy na fortepian

Etiuda nr 1

2 Eiudy na fortepian.Wyk. Jakub Tchórzewski – fortepian, 2016.

Etiuda nr 2

2 Eiudy na fortepian. Wyk. Jakub Tchórzewski – fortepian, 2016.

2 Etiudy na fortepian

We wspomnieniach z lat 1939–1945 Palester nie pisze nic o 2 Etiudach na fortepian. Dlatego nie wiemy nic o okolicznościach ich powstania, nie wiemy też czy miały one stanowić początek większej całości. Jednak kompozytor nie zapomniał zupełnie o tych dwóch miniaturach, kiedy w latach osiemdziesiątych komponował wielki cykl 10 Etiud, będących jego ostatnim dziełem na fortepian. W ostatniej etiudzie kończącej ten cykl użył obok cytatu z I Sonaty cytatu z drugiej etiudy (chronologicznie wcześniejszej). Niewykluczone, że w ten symboliczny sposób chciał nawiązać do swojego pierwszego poważnego utworu na fortepian.

Obie etiudy są utrzymane w stylu wykazującym wpływy Bartóka i Hindemitha. Nie są one poświęcone jakimś określonym problemom technicznym, ukazują raczej studia ówczesnej techniki kompozytorskiej Palestra. W obu dominuje motoryczny ruch, ale nie brak też momentów lirycznych (taki jest epizod środkowy pierwszej etiudy, czy jej zakończenie rozpływające się w łańcuchach delikatnych tryli). 

Pierwsza w zbiorze etiuda, pochodząca z 1945 roku, ma ogólną budowę ABA z nieoczekiwanym, spokojnym zakończeniem. Druga etiuda, ukończona 17 stycznia roku 1943, oparta jest na krótkim motywie złożonym z czterech nut, który przewija się w najróżniejszych transpozycjach przez cały utwór (także w odwróceniu), co stanowi zapowiedź konstruktywistycznych zainteresowań Palestra, które doprowadzą go wkrótce do przyjęcia techniki dodekafonicznej. 

Prawykonania etiud dokonała 26 stycznia 1948 roku Maria Billińska Riegerowa – żona przyjaciela Palestra Adama Riegera.